Karnawał – skrywane tajemnice!

Większości karnawał kojarzy się wystawnymi balami, maskaradami i szalonymi pokazami samby w Rio De Janeiro. Niewielu jednak przyszłoby do głowy, że te odważne i nierzadko suto zaprawiane alkoholem zabawy mają ścisły związek z religią chrześcijańską.

Zastanawiacie się jak pogardzająca pijaństwem i obżarstwem nauka Kościoła ma się do karnawału? Postaramy się to pokrótce wyjaśnić.

Otóż w większości państw świata karnawał to okres ściśle związany z kalendarzem liturgicznym. Zazwyczaj rozpoczyna się w święto Trzech Króli, a kończy w poprzedzającą Wielkanoc – Środę Popielcową.

Korzenie karnawału są niejasne, ale wiadomo, że sięgają głęboko w przeszłość. Niektórzy twierdzą, że głębiej niż samo chrześcijaństwo. Doszukują się zbieżności między karnawałem a rzymskimi Sturnaliami czy greckimi Dionizjami. Pewne jest jednak, że karnawał święcił swe triumfy w okresie średniowiecza.

Święto grzechu

Nie będzie nadużyciem, jeśli nazwiemy karnawał swoistą celebracją grzechów. Naukowcy uważają, że z chrześcijańskiego punktu widzenia doroczne zabawy miały pełnić funkcję dydaktyczną i dość dobitnie obrazować wszelkie największe ludzkie przywary. Stąd karnawały wieków średnich charakteryzowały się obfitością napojów alkoholowych i niezbyt wyrafinowanego jedzenia.

Z drugiej strony karnawał pełnił też funkcję pewnego wentyla społecznego. Dawał ujście zakazanym na co dzień emocjom. Był czasem odreagowania, kolokwialnie mówiąc – dawał szanse wyszaleć się społeczeństwu obwarowanemu licznym zakazom. Z punktu widzenia władz, ten sposób wyrzucenia tłumionych emocji był dość bezpieczny, bo kontrolowany i ściśle określony w czasie.

W przeszłości karnawał był czymś w rodzaju stworzenia świata na opak. Każdy mógł przekroczyć, na co dzień nieprzekraczalne granice i stać się przez chwile kimś zupełnie innym. Stąd też karnawałowa tradycja przebierania się i zakładania masek. Dzięki niej zwykła wieśniaczka mogła stać się arystokratką, a chłop biskupem.

Dzisiejszy karnawał nie pełni już takich funkcji, to po prostu okres beztroskiej zabawy i czas niezwykłej prosperity wielu klubów, restauracji czy sal bankietowych. Elementy tradycyjnych zabaw pozostały jednak do dziś. Pamiętając więc o korzeniach karnawału, może łatwiej będzie nam zrozumieć nieco szokujące zwyczaje karnawałowe.

Oto kilka z nich!

Wenecja – między życiem a śmiercią

Maski są symbolem Wenecji. Nikogo więc nie zdziwi, że stanowią one główną atrakcję tutejszego karnawału. Wenecki karnawał jest jednym z największych na świecie i ma bardzo długą tradycję.

Jeszcze w XVIII wieku obchody trwały aż miesiąc. Z nieznośnym hukiem i zamieszaniem rozprawił się Napoleon, który zakazał karnawału. Ten powrócił jednak w 1980 roku i trwa obecnie 10 dni.

Weneckie zabawy można określić jako wytworne. Przebrania stanowią eleganckie maski, peruki i kostiumy. Główna areną obchodów jest plac św. Marka. Nie brakuje jednak i cyrkowych popisów.

Punktem kulminacyjnym zabawy jest tzw. lot Turka lub lot Anioła (ze względu na przyczepione do stroju skrzydła). Pokaz polega na wspięciu się na dzwonnicę bazyliki św. Marka akrobaty, który następnie opuszcza się na plac. Jest to bardzo widowiskowe, a czasem i szokujące zjawisko. W XVII wieku pewien akrobata wspiął się na wieżę z koniem, a innym razem wraz z łódką, by symulować powietrzną żeglugę. Niestety zdarzały się też przypadki przypłacenia zabawy życiem.

Trynidad i Tobago – Afryka jednoczy

Wszyscy wiemy, że doskonale można bawić w rytmach samby, ale w niektórych regionach świata prym wiodą tańce afrykańskie. Tak jak na przykład w Port-of-Spain - stolicy położonych wzdłuż Wenezueli wysp – Trynidad i Tobago.

Tutaj przez cały miesiąc tańczy się do calypso – muzyki pochodzenia afrykańskiego popularnej na Karaibach. Taneczne pokazy jednoczą zamieszkującą to miasto ludność afrykańską, azjatycką, Hindusów i różnego wyznania Europejczyków. Nikt nie zdoła oprzeć się barwnym tanecznym korowodom.

Patras – Triumf kobiet

Patras jest jednym z największych miast Grecji. To w nim skupiają się obchody karnawału. Zabawy mają tu dość długą tradycję, odbywają się regularnie od ponad 160 lat. Oprócz, spotykanych w innych regionach świata, masek, straganów i przepięknych kostiumów, greckie obchody wyróżniają 2 ciekawe tradycje.

Jedną z nich jest palenie króla karnawału, które stanowi kulminację całych obchodów. Innym zwyczajem są tzw. Bourboulia – zabawy taneczne, na które przychodzą kobiety bez swoich partnerów. Są one całkowicie nie do rozpoznania, ubrane od stóp do głów w czarne szaty. To one wybierają sobie partnerów do tańca i decydują z kim spędzą miły czas w trakcie popołudniowej zabawy.

Teneryfa – pogrzebowy nastrój

Ze względu na charakter karnawałowych zabaw Santa Cruz (stolica Teneryfy) nazywana jest małym Rio. Wspaniałym kostiumom i tanecznym pokazom zdaje się nie być końca. W tym czasie zamykane są wszystkie biura i urzędy, a sklepy są otwarte tylko przed południem. Karnawał zdaje się wędrować i rozszerza się na inne miejscowości.

To szaleństwo kończy się jednak dość zaskakująco. Grupa ubranych na czarno żałobników towarzyszy w ostatniej drodze …ogromnej sardynce. Wykonaną z papieru i drewna kukłę ryby topi się w oceanie. Jest to symboliczne rozstanie się z zimą.

Oruro – piekielna zabawa

W boliwijskim mieście Oruro odbywa się jeden z ciekawszych festiwali. Jego korzenie sięgają jeszcze wierzeń indiańskich. Przybyli tu w XVII wieku katoliccy Hiszpanie zakazali obchodów pogańskiego święta. Jednak, jak to często bywa, tradycja okazała się silniejsza i trwa do dziś w nieco zmodyfikowanej formie.

Festiwal uznawany jest obecnie za święto chrześcijańskie, ku czci Matki Boskiej. Jest to idealny pretekst dla dzikich zabaw, oblewania się wodą i pianką. Nie może też zabraknąć tańca.

W tym wypadku jest nim „Diablada”, czyli „taniec diabłów”. Przewodniczy jej tancerz przebrany za Szatana oraz drugi – wcielający się w postać Michała Archanioła. Za głównymi tancerzami kroczą inni, przebrani za diabły. Oficjalnie taniec jest symbolem zwycięskiej walki Archanioła z Lucyferem. Nieoficjalnie upatruje się w tych obchodach oddawania czci diabłu, który ma utożsamiać pre-kolumbijskiego boga podziemi – Huari.

Możemy powiedzieć, że karnawał inspiruje, jednak nie tylko do podróży i zabawy. To – z pozoru – proste w swym przekazie zjawisko, okazuje się być dużo bardziej złożonym. Karnawałowe tradycje kryją w sobie jeszcze wiele tajemnic.